Na wstępie należy odpowiedzieć na pytanie – czym w zasadzie jest upadłość i jakie skutki prawno-majątkowe rodzi po stronie dłużnika? Upadłość dzieli się na upadłość konsumencką jak również upadłość osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną. Oba powyższe pojęcia – pomimo braku w polskim systemie prawnym legalnej definicji upadłości konsumenckiej – opisać można w skrócie jako procedurę oddłużenia niewypłacalnego dłużnika w celu zaspokojenia wierzycieli a w niektórych przypadkach – umorzenie zobowiązań finansowych niepokrytych ze sprzedaży majątku w drodze postępowania upadłościowego. Aspektem przemawiającym za ogłoszeniem upadłości jest fakt konsolidacji wszystkich postępowań egzekucyjnych prowadzonych przez komorników sądowych oraz okoliczność umorzenia zobowiązań finansowych niepokrytych ze sprzedaży majątku dłużnika.
Podstawową i co do zasady jedyną przesłanką ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest niewypłacalność dłużnika definiowana jako stan finansowy, w którym utracił on zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Wymagalność to stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania od dłużnika, aby ten świadczył, zaś dłużnik obowiązany jest temu świadczeniu zadośćuczynić. Wymagalność zobowiązania terminowego następuje z chwilą nadejścia terminu spełnienia natomiast przy zobowiązaniach bezterminowych z chwilą wezwania dłużnika do wykonania świadczenia. Istotnym jest fakt, iż ustawa Prawo upadłościowe nie nakłada na dłużnika, będącego osobą fizyczną terminu na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości a zatem nie istnieje ryzyko odrzucenia wniosku przez sąd jako złożonego po terminie.
Należy zwrócić uwagę na fakt, iż dla określenia stanu niewypłacalności nieistotne jest, czy dłużnik nie wykonuje wszystkich swoich zobowiązań, czy też tylko niektórych z nich, jak też jaka jest przyczyna niewykonywania zobowiązań oraz ilość wierzycieli. Niewypłacalność istnieje nie tylko wtedy, gdy dłużnik nie ma środków, lecz także wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązań z innych przyczyn (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 3 lutego 2021 roku, I SA/Sz 785/20). Istotnym jest również fakt, iż z niewypłacalnością dłużnika mamy również do czynienia, gdy dłużnik ten nie zaspakaja jednego tylko wierzyciela posiadającego znaczną wierzytelność.
Reasumując powyższe, upadłość konsumencka jest prostym narzędziem dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, za pomocą którego dłużnik będący w stanie niewypłacalności, ma możliwość wyjścia z tzw. spirali zadłużenia. W momencie otwarcia postępowania i uprawomocnienia się orzeczenia w tym przedmiocie – umorzone zostają wszelkie postępowania komornicze a dłużnik ma możliwość ustalenia siebie planu spłat, z uwzględnieniem jego sytuacji zarobkowej jak i uzasadnionych potrzeb życiowych.