W trakcie likwidacji majątku upadłego, polegającej na sprzedaży ruchomości i nieruchomości wchodzących w skład masy upadłości, syndyk sporządza częściowe, a w końcowym etapie postępowania – ostateczny plan podziału funduszów masy upadłości. Co do zasady uzyskane środki dzielone są pomiędzy wierzycieli proporcjonalnie, tzn. w przypadku zgłoszenia się 20 wierzycieli i wartości masy 100 000 zł – każdy z wierzycieli otrzyma po 5% uzyskanych przez syndyka środków. Jednakże art. 342 ustawy Prawo upadłościowe wprowadza swoiste uprzywilejowanie niektórych z wierzycieli upadłego, dzieląc ich na kategorie. Podmiot zakwalifikowany do wyższej kategorii ma pierwszeństwo w zaspokojeniu przed podmiotami z niższych kategorii natomiast w obrębie tego samego zakwalifikowania – podmioty zaspokajane są proporcjonalnie.
W celu lepszego zobrazowania podziału środków masy upadłości posłużę się następującym przykładem: do podziału jest kwota 1 000 000 zł. Wierzycieli w pierwszej kategorii jest trzech natomiast w drugiej – dziesięciu. Wierzytelności uprzywilejowane wynoszą w sumie 900 000 zł natomiast pozostałych – 500 000 zł. W planie podziału wierzyciele z kategorii pierwszej zostaną zaspokojeni do pełnej wysokości natomiast do podziału pomiędzy drugą kategorię pozostanie 100 000 zł a zatem pozostali wierzyciele zostaną zaspokojeni jedynie do wysokości 20% swoich należności.
Istnieją cztery kategorie zaspokojenia:
1) Kategoria I, do której zalicza się w szczególności:
a) przypadające za czas przed ogłoszeniem upadłości należności ze stosunku pracy, z wyjątkiem roszczeń z tytułu wynagrodzenia reprezentanta upadłego lub wynagrodzenia osoby wykonującej czynności związane z zarządem lub nadzorem nad przedsiębiorstwem upadłego;
b) należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego;
c) należności alimentacyjne oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, przypadające za trzy ostatnie lata przed ogłoszeniem upadłości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych;
2) Kategoria II: inne należności, jeżeli nie podlegają zaspokojeniu w innych kategoriach, w szczególności podatki i inne daniny publiczne oraz pozostałe należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne;
3) Kategoria III: odsetki od należności ujętych w wyższych kategoriach w kolejności, w jakiej podlega zaspokojeniu kapitał, a także sądowe i administracyjne kary grzywny oraz należności z tytułu darowizn i zapisów;\
4) Kategoria IV: należności wspólników albo akcjonariuszy z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach, w szczególności dostawy towaru z odroczonym terminem płatności, dokonanej na rzecz upadłego będącego spółką kapitałową w okresie pięciu lat przed ogłoszeniem upadłości, wraz z odsetkami;
Wskazać należy, iż wydatki, w tym podatki i inne daniny publiczne należne za okres po ogłoszeniu upadłości są kosztem postępowania upadłościowego z racji poniesienia ich w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku upadłego i zaspokajane są w pierwszej kolejności bez konieczności zakwalifikowywania ich do jakiejkolwiek kategorii zaspokojenia.